«عدالت ترمیمی» نقش جامعه را احیا می‌کند/ بازنمایی رسانه‌ای در ایران به سمت «هیچکاره دانستن جامعه» است
به گزارش پایگاه خبری شورا تریبون به نقل از خبرگزاری فارس ، دکتر محمدعلی فرجیها در نشست تخصصی نقش رسانه‌ها در توسعه عدالت ترمیمی که صبح امروز در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: اگر به تحولات دو سه دهه اخیر برای کنترل جرم در سطح بین‌المللی اشاره کنم بسیاری از مداخله‌های کیفری مبتنی بر اندیشه سزاگرایی مورد ارزیابی قرار گرفت و مشخص شد نتوانستند به اهداف خودشان برسند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: عدالت ترمیمی از مجرای تجربه‌گرایی متولد شد و وقتی دیدند هیچکدام از مداخلات سزاگرایی نتیجه بخش نبوده یک فضا و عرصه‌ای برای ظهور عدالت ترمیمی فراهم شد.
وی عدالت ترمیمی را مفهوم جدید برای سازوکاری دانست که در گذشته وجود داشته است و بیان کرد: تا قبل از اینکه دولت‌های مدرن ظهور پیدا کنند جرم و اختلاف متعلق به طرفین دعوا بود.
فرجیها در بیان نقد طرفداران عدالت ترمیمی به این وضعیت توضیح داد: حامیان عدالت ترمیمی می‌گویند با ظهور دولت‌های مدرن نقش طرفین دعوا و جامعه را نهادهای رسمی و قضایی دزدیده‌اند و نقش جامعه و کنش‌گران اصلی این حوزه که از وقوع جرم تاثیر پذیرفته‌اند به حاشیه راندن شده و یکی از کارکردهای عدالت ترمیمی احیای ظرفیت‌های موجود در جامعه است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس بازنمایی رسانه‌ای این حوزه در ایران را به سمت هیچکاره دانستن جامعه ذکر و تصریح کرد: ادبیات رسانه‌ای در این حوزه نقش جامعه را به فراموشی سپرده است.
این استاد دانشگاه جرم را پیش از اینکه نقض مقررات بداند، مسئله اجتماعی دانست و تاکید کرد: باید برای جرم راهکار پیدا کرد و بهترین افراد برای یافتن راهکار کسانی هستند که صدمه دیدند و مهم‌ترین راهکار این است که تلاش کنیم روابط صدمه دیده را جبران کنیم.
وی افزود: متاسفانه در سطح بین‌المللی هم سال ۲۰۰۲ قطعنامه سازمان ملل تصویب شد ولی در حوزه رسانه کار زیادی انجام نشده است، چگونه می‌توانیم از طریق رسانه‌ها عدالت اجتماعی را برای شهر ترمیمی محقق کنیم؟
فرجیها با بیان اینکه در تمام متون تاکید شده برای تبیین این مسئله باید از افکار عمومی شروع شود تصریح کرد: ما شاخص‌هایی که داریم نشان می‌دهد جامعه خشنی هستیم، چرا این اتفاق افتاده است؟
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس با طرح این سوال که رسانه‌ها چگونه می‌توانند فرهنگ صلح و سازش را گسترش دهند؟ یادآور شد: خراسان منطقه‌ای عارف‌خیز است، اندیشه این عرفا کجا است و کی قرار است به کار ما بیاید؟ چگونه باید شفقت و مهربانی را در جامعه گسترش دهیم؟
وی متذکر شد: عدالت کیفری از زمانی دچار مشکل شده که مباحثی مثل مهر، محبت و شفقت را از حوزه عمومی بردیم به حوزه خانواده و گفتیم فقط مادر است که مهر می‌ورزد پس دیگر بغض قاضی برای بزه‌دیده را بد می‌دانیم اما چرا قاضی مهربان نباشد و وقتی قرائت بزه دیده را از اتفاقی که برایش افتاده می‌شنود بغض نکند؟!
این استاد دانشگاه رفتار عمومی مردم را دارای تناقضاتی در حمایت هم‌زمان از بخشش و قصاص دانست و گفت: وقتی مردم را نگاه می‌کنیم هم جلوی خانواده مقتول را می‌گیرند که برای اعدام نروند و هم با بچه‌ها و خانواده برای تماشای اعدام کردن حاضر می‌شوند.
فرجیها تصریح کرد: افکار عمومی هیچ ایده‌ای برای مواجهه با این مسائل ندارد و عملکردش فقط بر اساس پیام‌هایی است که دریافت می‌کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس تحلیل گفتمان مسؤولان از جمله ائمه جمعه را در ترویج مهربانی و سازش مهم برشمرد و اظهار کرد: باید روی ترویج گفتمان مهر، محبت، ایثار، بخشش و نمادهای صلح و حتی راه‌اندازی موزه صلح کار کنیم.
وی ابراز کرد: با ۱۰ نفر از خانواده‌های قصاص کرده و رضایت داده مصاحبه کنیم ببینیم آیا پس از قصاص احساس رضایت می‌کنند؟
فرجیها با اشاره به صحبت‌های پدر دختر افغانستانی بیان کرد: پدر ستایش گفت روز قصاص به همان اندازه ناراحتی داشتیم که روز شنیدن خبر مرگ ستایش ناراحت بودیم.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد نیز در این جلسه با بیان اینکه عدالت ترمیمی برای ما مسئله جدیدی است گفت: مشهد به عنوان شهر ترمیمی است که دبیرخانه متمرکزی برای این منظور در شهرداری فعالیت دارد.
محمدجواد استادی کارهای مورد نیاز برای عدالت ترمیمی را متنوع دانست و بیان کرد: یکی از بخش‌های مختلف برای کار، فرهنگ و استفاده از ابزار هنر و رسانه است.
وی با تاکید بر وجود آسیب‌هایی در این حوزه، برای جلوگیری از اقدام به جرم اظهار کرد: در مرحله اول طرح موضوع نقش رسانه‌ها برای توسعه مفهوم عدالت ترمیمی مهم است و در مراحل بعدی باید از ابزارهای هنری نیز کمک بگیریم تا بسیاری از مشکلاتی که امروز با آن‌ها مواجه هستیم را شاهد نباشیم.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد ورود رسانه‌ها به این عرصه را نیازمند تدوین یک سری سیاست‌ها دانست و خاطرنشان کرد: باید برای مدیران و راهبران رسانه‌ای سیاست‌هایی تدوین شود که از دل دانشگاه و کارگروه‌های مشترک با اهل فن در این حوزه به خروجی برسد.
استادی توجه به سواد عاطفی در حوزه‌های مختلف جامعه و آموزش آن را یکی دیگر از مسائل مورد نیاز در این زمینه ذکر کرد.
